„Przyjeżdżają, ale bez naszej pomocy”. Jak europejscy turyści (nie) rzucili się na Białoruś po wprowadzeniu rozszerzonego ruchu bezwizowego

Turyści zagraniczni w muzeum-warsztacie pamięci Zair Azgur, Mińsk, 2024. Zdjęcie: protourism.by

Obcokrajowców przyciągają Lenin, czerwona flaga i spuścizna ZSRR

Od 19 lipca, kiedy zaczęła obowiązywać rozszerzona możliwość bezwizowego wjazdu, według danych Straży Granicznej, Białoruś odwiedziło już 2650 turystów z 35 europejskich krajów. W jednej z firm turystycznych zauważono, że wśród turystów dużą popularnością cieszy się epoka ZSRR — pomniki Lenina, architektura sowiecka, czerwone flagi na kopule Muzeum Historii. Obecnie firma obsługuje 20 gości z Wielkiej Brytanii, Irlandii, Liechtensteinu, Szwecji, Danii, Niderlandów, Belgii, Meksyku, Australii, USA i Chile. Podróżnicy odwiedzali Twierdzę Brzeską, Muzeum Wielkiej Wojny Ojczyźnianej, pracownię rzeźbiarza Zaira Azgura, „Linię Stalina”, białoruską strefę wykluczenia w Poleskim Rezerwacie Radiacyjnym. „Oczywiście, nie jest to taki ruch turystyczny jak przed pandemią, kiedy co tydzień przyjmowaliśmy pięć autokarów z sąsiednich krajów UE, ale indywidualni turyści nadal są zainteresowani takimi podróżami i to się nie zmienia — komentuje założyciel firmy, Aleksandr Krotow. — Nasi goście podróżują obecnie pięcioma liniami autobusowymi, musimy kupować bilety jak dla osób prywatnych, a nie dla grup turystycznych, ponieważ nie możemy zorganizować transportu naszym autokarem. Brak przejść granicznych, długie kolejki (trzeba czekać nawet 20 godzin na granicy), czasochłonna kontrola paszportowa — wszystko to nie sprzyja turystyce. Ale to problem nie Białorusi, lecz UE. Nie możemy promować naszych wycieczek w tych krajach ani współpracować z europejskimi touroperatorami, którzy wysyłali do nas zorganizowane grupy. Jednak jak pokazuje praktyka, takie „zbiorowe” wyjazdy są możliwe, chociaż jest to bardzo trudne”.

W biurach podróży w Grodnie i Brześciu zauważono, że może i turystów jest więcej, ale planują oni swoje podróże samodzielnie, ponieważ z nowym rozporządzeniem nie potrzebują już usług turystycznych. „Europejscy turyści przyjeżdżają, ale bez naszej pomocy — mówi dyrektorka jednej z firm turystycznych, Natalia Kosewicz. — Wraz z wejściem [w życie] rozporządzenia [o rozszerzeniu ruchu bezwizowego] wszystkie zamówienia zostały anulowane”. Według niej, zorganizowane wycieczki z Europy nie odbywają się już od kilku lat: po 2020 roku było wiele prób wznowienia współpracy z Polakami, ale „teraz to niemożliwe ze względu na antypropagandę”. „Od początku roku obsłużyliśmy około 200 gości z Europy - mówi Angelina Sobol, szefowa działu innej organizacji turystycznej. - Klienci nadal do nas piszą, ale kiedy dowiadują się o strefie bezwizowej, są zaskoczeni (nigdzie za granicą nie mają takiej informacji) i już planują podróż bez naszej pomocy. Jednak voucher jest nadal potrzebny do wjazdu na terytorium bezwizowe Brześć - Grodno dla pozostałych 35 krajów, które nie zostały uwzględnione na liście rozporządzenia (Australia, Albania, Indie, Korea, Meksyk, Bahrajn itp.). U nas też są tacy turyści, głównie z USA. W tym roku z wycieczką do Grodna przyjechał obywatel Urugwaju”.

Tylko jedna trzecia pacjentów sanatorium to obcokrajowcy, większość z nich pochodzi z Federacji Rosyjskiej

A co z sanatoriami? W „Oziernym” nie odnotowano jeszcze większego ruchu. W czasach przed pandemią co drugi gość był cudzoziemcem. Obecnie sanatorium z aquaparkiem jest zapełnione przez Białorusinów: wszystkie letnie miesiące są w pełni zarezerwowane, a aby zarezerwować miejsce na sierpień, trzeba było to zrobić już w lutym-marcu. Zagraniczni goście stanowią 28% (1560 gości przez 7 miesięcy). W większości z Rosji i krajów bałtyckich.

Wiktor Kuratczyk, zastępca dyrektora ds. medycznych, zauważył, że wcześniej Litwini i Polacy stanowili znaczną część gości „Oziernego”, ale teraz jest ich znacznie mniej ze względu na trudności z przekraczaniem granicy: „Wcześniej w pobliżu sanatorium były trzy przejścia graniczne, dosłownie 50-80 km stąd, a teraz wszystkie trzy są zamknięte, i znaleźliśmy się w zakątku, do którego Litwinom i Polakom jest teraz bardzo trudno dotrzeć. Logistycznie Mińsk stał się dla nich bliższy i wygodniejszy”.

Większość Europejczyków po prostu nie wie o strefie bezwizowej

Szef Wydziału Sportu i Turystyki Grodzieńskiego Obwodowego Komitetu Wykonawczego, Maksim Małachowski, zauważył, że europejscy touroperatorzy nie traktują Białorusi jako kierunku turystycznego, dlatego większość Europejczyków po prostu nie wie o tej „bezwizowej historii”. Natomiast w Grodnie „już widać turystów z Chin — i to nie studentów, lecz samodzielnych podróżników, którzy przyjeżdżają na dzień, dwa lub trzy”. W hotelu „Mińsk” zauważono, że Europejczycy nadal są rzadkimi gośćmi, ale w porównaniu do analogicznego okresu w zeszłym roku — jest ich o 20% więcej. Szczególnie z takich krajów jak Polska, Niderlandy, Finlandia, Estonia i Bułgaria. Ogólnie rzecz biorąc, geografia gości stopniowo się rozszerza. Przedstawiciel RSTI w Austrii, Niemczech i Szwajcarii, Gernod Loos, uważa, że krok w kierunku uproszczenia wjazdu turystów na pewno zadziała w przyszłości, ale na razie pozostaje pytanie, jak tę wiadomość rozpowszechnić w Europie.

„Obecnie podejmowanych jest wiele wysiłków, aby jakąkolwiek reklamę i inicjatywy w kierunku wschodnim zablokować. Nawet ci partnerzy, którzy wcześniej byli zainteresowani i z dużą inicjatywą promowali te oferty, wycofali się. To bardzo trudny segment” — wyjaśnia specjalista. Niemniej jednak, jego zdaniem, w UE nadal są operatorzy, którzy nadal współpracują z kierunkiem białoruskim, ale „robią to bez zbędnego rozgłosu”. Ponadto istnieją trudności z przekraczaniem granicy: połączenia lotnicze praktycznie nie istnieją, a czas oczekiwania na granicy „może się wydłużyć do 16-20 godzin”.