Kuchnia białoruska

Zdjęcie: Belarus.by

Tradycje kulinarne Białorusinów to prostota przepisów ludowych i wyrafinowanie potraw dla arystokratów, różnorodne wykorzystanie lokalnych produktów, nietypowe sposoby gotowania. Starożytne przepisy kuchni białoruskiej przetrwały do dziś, a zainteresowanie nimi wśród gości kraju rośnie. W restauracjach z narodowym smakiem oferowane są nie tylko dania kuchni ludowej, ale także wykwintne dania, które były serwowane w rezydencjach białoruskich magnatów. 

Kuchni narodowej można również spróbować w gospodarstwach agroturystycznych, gdzie do przygotowania potraw wykorzystuje się najświeższe wiejskie produkty - często unikalne, występujące tylko w jednym regionie. Wypieka się tu chleb według dawnych receptur i technologii, serwuje domowe przysmaki mięsne, sery z mleka krowiego lub koziego oraz słodycze z miodu, jabłek i żurawiny. 

Potrawy narodowe są również popularne w domowej kuchni Białorusinów. Do najbardziej ulubionych należą machanka i vereshchaka, domowe kiełbasy, draniki, kołduny, pierogi, babka ziemniaczana, czolodnik szczawiowy, zupy grzybowe. 

Starożytna kuchnia białoruska 

Kuchnia białoruska ukształtowała się pod wpływem dwóch głównych czynników: 

• aktywnego rolnictwa i szerokiego wykorzystania lokalnych produktów 
• wpływ krajów sąsiednich i imigrantów 

Od czasów Wielkiego Księstwa Litewskiego, słowiańskie, bałtyckie, żydowskie i częściowo niemieckie korzenie były ściśle splecione w kuchni narodowej. Dlatego kuchnia białoruska jest jedną z najbardziej zróżnicowanych na kontynencie. Jest podobna do rosyjskiej, litewskiej, ukraińskiej, polskiej, żydowskiej, ale jest wyjątkowa na swój sposób, niezwykle pożywna i smaczna. W dawnych czasach każda klasa miała własne tradycje gastronomiczne, dzięki czemu kuchnia białoruska rozwinęła się w całych kierunkach: chłopskim i mieszczańskim, szlacheckim i magnackim. 

Lokalne produkty były szeroko stosowane w białoruskich potrawach: 

• warzywa i zioła (kapusta, rzepa, buraki, marchew, brukiew, pasternak, dynia, ziemniaki, ogórki, cebula i czosnek, szczaw, pokrzywa, brukiew, korzenie kapusty zajęczej) 
• rośliny strączkowe (fasola, groch, soczewica, bób) 
• zboża (żyto, jęczmień, owies, gryka) 
• grzyby (marynowane, suszone, sproszkowane) 
• owoce i jagody (jabłka, gruszki, śliwki, wiśnie, porzeczki, jagody, borówki, żurawina, maliny, jarzębina, tatarak, owoce dzikiej róży) 
• przyprawy i przyprawy korzenne (kminek, kolendra, siemię lniane, chrzan, szałwia, gorczyca, jałowiec, liście wiśni i dębu) 

Ziemniaki zasługują na szczególną uwagę: pojawiły się na Białorusi w XVIII wieku, wzbogaciły kuchnię narodową i stały się podstawą wielu białoruskich potraw. Są to słynne draniki, kołduny, pazy, kiełbasa ziemniaczana, pierogi, babka. 

Przez wiele stuleci Białorusini używali ograniczonej ilości mięsa, z reguły w świątecznych potrawach, w postaci solonych i suszonych produktów. Ale z czasem dieta mięsna rozszerzyła się. Najbardziej popularne były: 

• wieprzowina 
• baranina 
• wołowina 
• drób (kurczaki, kaczki, gęsi, indyki) 
• dziczyzna (łoś, sarna, dzik, bóbr) 

Menu narodowe obejmuje ogromną różnorodność dań mięsnych i drobiowych (pyachysta, kumpyachok, machanka, verashchaka, tushanka, smazhanka), wszelkiego rodzaju domowe kiełbasy, solony smalec, dania z podrobów (vantrabianka, rubtsy - faszerowany żołądek wieprzowy z mięsem i kaszą gryczaną), wędzone mięso. 

Kuchnia białoruska obejmuje wiele potraw z ryb, z reguły ryb rzecznych (lin, jesiotr, szczupak, miętus, leszcz, węgorz, pstrąg, okoń, karp). Wykorzystywano je do produkcji juszki, pierogów, solonych i wędzonych. Do dziś restauracje serwują słynny "Sudak po Radziwiłłowsku". Najpopularniejszymi produktami mlecznymi były twaróg (krowi i kozi), śmietana i masło. Mleko jest zawarte w przepisach wielu białoruskich potraw w postaci "zabelok", "zakras" i "volog" (dodatki). Są to zupy, owsianka, mokanka. 

Potrawy białoruskich wieśniaków były obfite, stosunkowo nieskomplikowane w przygotowaniu (wiele z nich gotowano w piekarniku przez długi czas), ale zawsze świeżo ugotowane: schłodzone lub podgrzane jedzenie nie było podawane do stołu! Kuchnie magnackie i szlacheckie charakteryzowały się większym wyrafinowaniem, różnorodnością produktów i przypraw, w tym egzotycznych, oraz oczywiście skomplikowanymi technikami gotowania. Na książęcym stole pojawiały się łosiowe wargi w słodzonym occie, faszerowane węgorze, kogucie ucho. 

Osobliwości kuchni narodowej Białorusi  

Charakterystyczne cechy wyróżniają kuchnię białoruską wśród tradycji kulinarnych innych krajów, nadając jej kolorytu i uroku. Na przykład kuchnia białoruska charakteryzuje się dość skomplikowaną i długotrwałą obróbką żywności. Duszenie, pieczenie, gotowanie, smażenie - te techniki mogą występować naprzemiennie w jednym przepisie. 

Wiele narodowych potraw wykorzystuje różne rodzaje mąki - mąkę owsianą, gryczaną, grochową, żytnią i ich mieszanki. Mąka jest nie tylko głównym składnikiem (placki perepek, specyficzne białoruskie naleśniki z kilku rodzajów mąki, naleśniki grochowe itp.), ale także dodatkiem zagęszczającym ("zakolota" do zup). Ciasto na Białorusi jest wyrabiane bez drożdży od czasów starożytnych. 

Przepisy kuchni białoruskiej obejmują ogromną liczbę różnych potraw warzywnych. Wiele z nich, pomimo słowiańskich podstaw, jest wyjątkowych. Na przykład zupa żur (chuda, mleczna lub mięsna) na bazie bulionu owsianego, polivka (płynna zupa ze zbóż i warzyw), morkva (zupa marchewkowa), gryzhanka (zupa z brukwi), garbuzok (zupa dyniowa). 

Szczególną dumą kuchni narodowej jest tradycyjny białoruski chleb, który wypiekany jest z mąki żytniej bez drożdży, na specjalnie wyhodowanym zakwasie. Jest to bardzo przydatny produkt dla zdrowej diety. Białoruski chleb jest cięższy, ma przyjemny "kwaśny" smak. Stare receptury wykorzystują różne dodatki: kminek, siemię lniane, nasiona. Sam chleb był często pieczony na "poduszce" z liści brzozy, dębu.... 

Dzisiejsza kuchnia białoruska 

Współczesna kuchnia białoruska jest na swój sposób eklektyczna. Zachowuje i ożywia stare narodowe przepisy, a także tworzy popularne dania z różnych krajów świata. Dziś restauracje oferują nowoczesne interpretacje białoruskich potraw, w których wdrażane są oryginalne pomysły szefów kuchni i zasady haute cuisine, biorąc pod uwagę różnorodność produktów, zmianę pór roku itp. Z pewnością docenisz wspaniały smak takich potraw jak: 

• Marynowane w domu borowiki z olejem roślinnym, ciepłymi ziemniakami, tostem pszennym i zieloną cebulką 
• Żur z jajkiem, wędzonym mięsem i kwaśną śmietaną 
• Kasza gryczana z kwaśną śmietaną i sosem cebulowym 
• Draniki z sosem śmietanowo-jabłkowym 
• Vereshchaka z naleśnikami gryczanymi 
• Bigos z kiszonej kapusty z wędzonym mięsem, grzybami i suszonymi śliwkami 
• Piacisto z szynką wieprzową 
• Gruszka po radziwiłłowsku zapiekana w miodzie i przyprawach

W XX wieku - w okresie sowieckim - do diety Białorusinów weszły przepisy i tradycje kulinarne innych narodowości: kuchni rosyjskiej, ukraińskiej, kaukaskiej, środkowoazjatyckiej. Wiele zachodnioeuropejskich dań mięsnych pojawiło się w menu ówczesnych restauracji. 

Główne zmiany, które zaszły w kuchni białoruskiej w XX wieku to: 

• powszechne stosowanie mąki pszennej i potraw z niej przyrządzanych (przez wiele wieków Białorusini używali głównie mąki żytniej) 
• pojawienie się sałatek 

Dziś w menu restauracji można znaleźć białoruską, różne kuchnie europejskie i orientalne, nowoczesne trendy kulinarne. Ale kiedy przyjedziesz na Białoruś, koniecznie spróbuj kuchni narodowej - potraw, które tylko tutaj mogą być prawdziwie białoruskie. Przekonasz się, że białoruska kuchnia jest pyszna, interesująca, a czasem dość ekskluzywna i nieprzewidywalna! 

Białoruskie desery 

Od czasów starożytnych głównym słodkim deserem dla Białorusinów był miód. Przygotowywali również ciasto słodowe, kulagę (kisiel z jagód, mąki, cukru i miodu) oraz pieczone jabłka. Wśród słynnych przepisów są słodkie naleśniki z twarogiem machanka, gruszka Radziwiłłowa. 

Obecnie najpopularniejszymi deserami są: 

• lody, bita śmietana 
• ciasta 
• owoce i jagody (jabłka, gruszki, jagody, żurawina, truskawki). 

Wódka na Białorusi 

Wódka (garelka, palone wino) jest najpopularniejszym mocnym napojem alkoholowym na Białorusi. Pojawiła się pod koniec XV wieku i stopniowo stała się głównym rodzajem alkoholu. Wódka jest spożywana podczas świąt i specjalnych okazji.