Ulubiona przekąska wnuka Jagiełły: piwna polewka zamiast kawy czy herbaty

Parzenie kawy lub herbaty stało się codziennym rytuałem dla każdego Białorusina. A co spożywali nasi przodkowie, gdy te napoje były mało popularne i mało znane? To były zupełnie nie leśne zioła, jak można by pomyśleć, a gorąca podliwa z piwa — gramatka. Opowiemy, jak przygotować przysmak, który tak bardzo lubił Wielki Książę Zygmunt Stary.

Produkty potrzebne do przygotowania Gramatki. Źródło: budzma.org

Napój na piwie z XIV wieku

Gramatka, znana w historii białoruskiej kuchni jeszcze z XIV wieku, była wtedy uważana za napój i przygotowywano ją na bazie gorącego piwa. W tamtych czasach prawie nie spożywano surowej wody, ponieważ woda z rzek uznawana była za brudną i szkodliwą dla układu pokarmowego.

Dlatego ludzie zaspokajali pragnienie napojami bezalkoholowymi i lekkoalkoholowymi: piwem, bimbrem, winem i kwasem. Niektóre z tych napojów dodawano do pełnowartościowych potraw. Na przykład na kwasie można było przyrządzać verashchaku, a na piwie — gramatkę — polewkę z dodatkiem przypraw, kawałków chleba, żółtek i sera lub twarogu.

Ulubiona przekąska wnuka Jagiełły

Historycy kuchni białoruskiej twierdzą, że z piwnej gramatki i bardzo lubił rozpoczynać swój poranek wnuk Wielkiego Księcia Litewskiego i polskiego króla Jagiełły, Zygmunt I Stary. Grzanka przed śniadaniem była dla niego tym, czym dzisiaj jest wcześniejsza kawa przy rodzinnych stołach.

Po tym, jak ówczesnym elitom stało się znane, że monarcha kocha gramatkę, niemal każdy szlachcic starał się rozpoczynać swój poranek od niej. A gdy monarcha pojął za żonę księżniczkę z Mediolanu, Bonę Sforza, to po pierwszej nocy poślubnej to właśnie granatkę podano królowej Bonie, i od tej potrawy zaczęło się jej zaznajamianie z lokalną kuchnią.

Kawa/herbata vs. gramatka

W XVIII wieku wśród najwyższych warstw ówczesnego społeczeństwa zaczęto aktywnie rozpowszechniać kawę i herbatę. Później stopniowo zaczęto rezygnować z gramatki, ale danie to powraca w XIX wieku jako serowa zupa na bazie piwa z dodatkiem śmietany i przypraw. Wtedy do potrawy zaczęto dodawać cynamon i trzcinowy cukier, który przez długi czas uznawany był za przyprawę, a nie słodzik.

Granatkę w swoim dziele „Pan Tadeusz”, napisanym na początku lat 30. XIX wieku, wspominał Adam Mickiewicz czterema wersami:

Panie starsze już wcześniej wstawszy piły kawę,

Teraz drugą dla siebie zrobiły potrawę:

Z gorącego, śmietaną bielonego piwa,

W którym twaróg gruzłami posiekany pływa

Jak przygotować gramatkę?

Do przygotowania polewki warto używać łagodnych odmian piwa, takich jak lager (lub ciemne piwo, jeśli chcesz zrobić polewkę słodką).

1. Piwo nalej do rondla, dodaj szczyptę kminku, na minimalnym ogniu doprowadź do wrzenia, ale nie gotuj.

Alkohol ulega zmniejszeniu pod wpływem obróbki cieplnej. Jeśli nie lubisz lekkiej goryczki lub nie chcesz spożywać napojów alkoholowych, możesz użyć piwa bezalkoholowego, dzięki czemu polewka będzie znacznie łagodniejsza. Można także mieszać lager z wodą według uznania.

2. Podczas gdy piwo z kminkiem nabiera temperatury, przygotujmy gramatkę!

Do naczynia dodaj trzy żółtka, starty ser lub twaróg (według własnej preferencji), śmietanę, sól i cukier do smaku (gamatka może być również słodka).

3. Ubij zawartość polewki i wlej ją cienkim strumieniem, ciągle mieszając, aby masa była jednolita. Wymieszaj, aby ser i twaróg się rozpuściły. Gotowe!

Najlepsza temperatura dla gramatki to 80 stopni.

4. Podawać z grzankami z białego chleba lub kawałkami chleba, dodając je do naczynia z gramatką.

Będziemy potrzebować na 4 porcje:

Jasne piwo - 600 mililitrów

Woda - 200 mililitrów

Śmietana - 150 gramów

Żółtka jajek - 3 sztuki

Starty ser - 60 gramów

Grzanki - 60 gramów

Kminek

Sól i cukier do smaku

Smacznego!