Jeśli Rosja użyje broni jądrowej: trzy scenariusze wojny na Ukrainie

Zdjęcie: ShutterStock

Co kilka dni rosyjska retoryka dotycząca potencjalnego użycia broni nuklearnej na Ukrainie wydaje się zmieniać w tę i z powrotem. Pewnego dnia rosyjscy przywódcy wojskowi omawiają plany użycia taktycznej broni nuklearnej; innego dnia Kreml wyraźnie stwierdza, że ​​wojny nuklearnej nigdy nie należy prowadzić, a użycie takiej broni nie miałoby żadnej wartości politycznej ani militarnej.

Chociaż istnieje wiele szczebli metaforycznej drabiny eskalacji, zanim kwestia nuklearna wejdzie w grę, istnieją co najmniej trzy różne scenariusze użycia przez Rosję broni nuklearnej, z których każdy różni się uzasadnieniem i prawdopodobnymi konsekwencjami.

Scenariusz 1: Urządzenie sygnalizacyjne

Uzasadnienie: Rosja mogłaby przetestować broń nuklearną jako ostrzeżenie dla Ukrainy i jej zwolenników, demonstrując zarówno swoją determinację, jak i możliwości. Czyny mówią głośniej niż słowa, zatem testowanie broni nuklearnej może potwierdzić wcześniejsze stwierdzenia prezydenta Rosji Władimira Putina, że ​​ta „ specjalna operacja wojskowa ” na Ukrainie staje się egzystencjalnym konfliktem dla państwa rosyjskiego.

Ostatnia rosyjska próba nuklearna miała miejsce w Związku Radzieckim 24 października 1990 roku; i poza Koreą Północną żadne państwo nie przeprowadziło od 1998 r. próby nuklearnej. Rosja mogłaby przeprowadzić demonstrację nuklearną w swoich północnych regionach, na wodach międzynarodowych lub na niezamieszkanej części Ukrainy. Każda z tych opcji byłaby odpowiednio bardziej bezczelna w zakresie, w jakim odbiegałaby od obowiązujących od kilkudziesięciu lat norm dotyczących testowania. Rosja prawdopodobnie zadbałaby o to, aby test nie spowodował ofiar w ludziach i spowodował minimalny opad radioaktywny.

Prawdopodobne skutki: demonstracja nuklearna nie przechyliłaby szali na korzyść którejkolwiek ze stron. Skuteczność nawet najbardziej zaawansowanej rosyjskiej broni nuklearnej jest prawdopodobnie już znana odpowiednim rządom zachodnim, a test prawdopodobnie nie zachęci Ukrainy do kapitulacji, ponieważ Kijów już czuje, że konflikt ma charakter egzystencjalny. Niedawne rosyjskie kampanie bombardowań z powietrza pokazały, że demonstracja nuklearna prawdopodobnie wzmocni determinację Kijowa i wzbudzi większą sympatię i wsparcie ze strony Zachodu.

Skutki humanitarne i środowiskowe również będą prawdopodobnie minimalne, ponieważ miejsce przeprowadzenia testów zostanie wybrane z uwzględnieniem tych skutków. Niepożądany efekt uboczny może dotyczyć stosunków Rosji z Chinami. Chiny próbowały zachować ostrożną linię, jeśli chodzi o utrzymywanie silnych osobistych stosunków między prezydentem Xi Jinpingiem a Putinem, nie wzbudzając przy tym otwartej wrogości ze strony Zachodu. Jak dotąd Chiny okazywały sympatię szerszym celom strategicznym Rosji na Ukrainie, ale rosyjska próba nuklearna mogłaby postawić Pekin w trudnej sytuacji . Xi niedawno wyraził sprzeciw Chin wobec jakiegokolwiek kraju używającego broni nuklearnej lub grożącego jej użyciem.

Scenariusz 2: Broń na polu bitwy

Uzasadnienie: Rosja może użyć broni nuklearnej przeciwko ukraińskim celom w zakresie infrastruktury wojskowej lub energetycznej, próbując osłabić wolę kraju i zaszkodzić jego potencjałowi militarnemu. Taktyczna broń nuklearna ma mniejszą ładowność i dokładniejsze celowanie, co czyni ją przydatną na polu walki. Rosja ma około dwóch tysięcy taktycznej broni nuklearnej, którą mogłaby rozmieścić za pomocą samolotu, rakiety lub statku. Najprawdopodobniej wykorzystałby system rakietowy krótkiego zasięgu Iskander-M. Broń ta ma moc 1–50 kiloton, z czego największa miałaby promień wybuchu o około pół kilometra większy niż bomba, którą wojsko amerykańskie zrzuciło na Hiroszimę w Japonii pod koniec II wojny światowej.

Rosyjska próba nuklearna może postawić Pekin w trudnej sytuacji.

W jednej hipotetycznej sytuacji Rosja mogłaby obrać za cel siły ukraińskie w Ługańsku w pobliżu linii Troicke-Svatowe-Kreminna, aby zapobiec konieczności odwrotu sił rosyjskich, tak jak to miało miejsce w Chersoniu. Atak nuklearny mógłby osłabić te siły ukraińskie i stworzyć niezdatną do zamieszkania ziemię niczyją, co sprawi, że Ukraina dwa razy zastanowi się nad natarciem przed zimą lub w jej trakcie.

Prawdopodobne skutki: użycie przez Rosję taktycznej broni nuklearnej przeciwko celom wojskowym na polu bitwy raczej nie zatrzyma ukraińskiej kontrofensywy. Nawet gdyby broń nuklearna na polu bitwy utrudniła natarcie lądowe, Ukraina prawdopodobnie nadal skupiałaby się na atakach powietrznych i obronie powietrznej w sposób, który okazał się skuteczny w ostatnich tygodniach. Co więcej, użycie broni nuklearnej na polu bitwy byłoby mniej skuteczne w zamykaniu ukraińskiej infrastruktury elektroenergetycznej i energetycznej niż konwencjonalne bombardowania, ponieważ jej większa skuteczność i niższa celność sprawiają, że nie nadaje się ona do tych celów.

Skutki środowiskowe użycia taktycznej broni nuklearnej są trudne do obliczenia i zależą od wydajności głowicy, wysokości detonacji, pogody i lokalnego położenia geograficznego. Rosja byłaby ostrożna, aby nie zdetonować broni zbyt blisko własnych żołnierzy lub terytorium okupowanego.

Chiny niemal na pewno byłyby zmuszone do publicznego potępienia użycia takiej broni przez Rosję, a wynikające z tego dystansowanie miałoby konsekwencje dla przyszłej współpracy chińsko-rosyjskiej w szerszym ujęciu .

Zachód prawdopodobnie nie zareagowałby na taktyczne użycie broni nuklearnej wysyłając wojska na Ukrainę, ale Stany Zjednoczone i ich sojusznicy prawdopodobnie zwiększyliby liczbę broni konwencjonalnej wysyłanej na Ukrainę. Państwa zachodnie byłyby również bardziej skłonne do zapewnienia pozamilitarnej pomocy humanitarnej w odpowiedzi na opady i promieniowanie, które mogą dotknąć także kraje sąsiednie.

Scenariusz 3: Broń terroru

Uzasadnienie : Najbardziej eskalująca opcja Rosji jest również najmniej prawdopodobna – użycie strategicznej broni nuklearnej przeciwko ukraińskim celom cywilnym lub sąsiadującym z Ukrainą partnerom międzynarodowym. Taki atak byłby setki razy silniejszy niż ten, w którym wykorzystano broń taktyczną. Celem Rosji byłoby osłabienie determinacji Zachodu, a jej celem byłoby prawdopodobnie instalacje wojskowe lub infrastruktura istotna dla ukraińskiego wysiłku wojennego, taka jak linie zaopatrzenia w broń w Polsce czy magazyny broni w krajach bałtyckich. Dla porównania, zbombardowanie dużego zachodniego miasta, takiego jak Paryż czy Los Angeles, wywołałoby jedynie silniejszą reakcję Zachodu. Jest to również scenariusz, w którym najbardziej prawdopodobna jest reakcja Zachodu na energię nuklearną.

Choć konflikt na Ukrainie nie stanowi egzystencjalnego zagrożenia dla Rosji, Putin może postrzegać go jako zagrożenie dla siebie. Prawdopodobnie obawia się, że przegrana wojny będzie oznaczać utratę władzy lub życia. W miarę wzrostu prawdopodobieństwa takiej perspektywy Putin może postrzegać broń nuklearną jako ostateczność w samoobronie, bez względu na koszty zewnętrzne. Rosja niedawno wywołała alarm w zachodnich stolicach, twierdząc, że Ukraina planuje użyć improwizowanego urządzenia nuklearnego, często określanego jako „brudna bomba”. Eksperci twierdzą, że większość szkód spowodowanych przez takie urządzenie nastąpi w wyniku eksplozji i że stwarzałoby ono znacznie mniejsze zagrożenie radiacyjne niż tradycyjna broń nuklearna. Ukraina i jej sojusznicy odrzucili to twierdzenie jako fałszywą i potencjalnie zwodniczą propagandę, mającą dać Rosji pretekst do eskalacji wojny z bronią nuklearną.

Prawdopodobne skutki: Użycie broni nuklearnej przeciwko celom cywilnym lub nieukraińskim z pewnością wywołałoby odwetową reakcję ze strony państw zachodnich. Jest mało prawdopodobne, aby Stany Zjednoczone zrzekły się broni nuklearnej, biorąc pod uwagę ich wiarę w wykazanie determinacji, która będzie wynikiem szybkiej, wyrafinowanej reakcji konwencjonalnej, która byłaby również skuteczna taktycznie. Wschodnioeuropejscy członkowie Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego (NATO) , którzy mogliby obawiać się, że staną się kolejnym celem Rosji, byliby szczególnie zainteresowani dopilnowaniem, aby sojusz zmobilizował reakcję, która wysłałaby Rosji mocny sygnał, że użycie broni nuklearnej nigdy nie pomoże jej w osiągnięciu celów ekspansjonistycznych.

Prezydent Joe Biden przedstawił stanowisko Stanów Zjednoczonych w tej kwestii, zauważając: „Jakiekolwiek użycie broni nuklearnej w tym konflikcie na jakąkolwiek skalę byłoby całkowicie nie do przyjęcia dla nas, a także dla reszty świata i wiązałoby się z poważnymi konsekwencjami”. Ta niejasność jest zamierzona i zgodna z długotrwałą amerykańską polityką „strategicznej dwuznaczności”, mającą na celu zapewnienie amerykańskim decydentom elastyczności w decydowaniu, jak zareagować na wydarzenia nuklearne.

Bardziej bezpośrednie zaangażowanie Zachodu radykalnie zmieniłoby intensywność konfliktu. Wobec braku ofiar amerykańskich w wyniku rosyjskiego ataku nuklearnego poza Rosją i Ukrainą, zaangażowanie USA prawdopodobnie pozostanie pośrednie poprzez zwiększoną sprzedaż broni i wsparcie pozamilitarne. Stany Zjednoczone mogłyby być bardziej skłonne do użycia broni konwencjonalnej bezpośrednio przeciwko Rosji, choć zadbałyby o zasygnalizowanie, że ich celem jest obrona Ukrainy i Zachodu, a nie podbicie Moskwy. Żadne rozmieszczenie wojsk zachodnich nie przekroczyłoby granicy z Rosją, a nawet użycie zaawansowanych rakiet manewrujących, dronów i operacje naziemne ograniczyłyby się do rosyjskich celów na Ukrainie. Operacje niekinetyczne, takie jak cyberataki, prawdopodobnie będą kontynuowane, chociaż niewiele będzie o nich wiadomo aż do zakończenia wojny.