Wojna i kradzież: przejęcie gruntów rolnych Ukrainy

Widok na pole pszenicy podczas żniw w pobliżu wsi Krasne, Ukraina 5 lipca 2019 r. © FAO / Anatolii Stepanov

Łączna powierzchnia gruntów kontrolowanych przez oligarchów, skorumpowanych ludzi i wielkie agrobiznesy wynosi ponad dziewięć milionów hektarów, czyli ponad 28 procent gruntów ornych Ukrainy. Najwięksi właściciele ziemscy to mieszanka ukraińskich oligarchów i zagranicznych interesów – głównie europejskich i północnoamerykańskich, a także fundusz suwerenny Arabii Saudyjskiej. Wybitne amerykańskie fundusze emerytalne, fundacje i fundusze uniwersyteckie są inwestowane przez NCH Capital, fundusz private equity z siedzibą w USA.

Kilka agrobiznesów, wciąż w dużej mierze kontrolowanych przez oligarchów, otworzyło się na zachodnie banki i fundusze inwestycyjne – w tym czołowe, takie jak Kopernik, BNP czy Vanguard – które teraz kontrolują część ich akcji. Większość dużych posiadaczy ziemskich jest znacznie zadłużona w zachodnich funduszach i instytucjach, zwłaszcza w Europejskim Banku Odbudowy i Rozwoju (EBOR) i Banku Światowym.

Finansowanie Ukrainy z Zachodu w ostatnich latach było powiązane z drastycznym programem dostosowań strukturalnych, który wymagał środków oszczędnościowych i prywatyzacyjnych, w tym stworzenia rynku gruntów na sprzedaż gruntów rolnych. Prezydent Zełenski wprowadził reformę rolną w 2020 r. wbrew woli zdecydowanej większości społeczeństwa, które obawiało się, że zaostrzy korupcję i wzmocni kontrolę potężnych interesów w sektorze rolnym. Wnioski z raportu zgadzają się z tymi obawami. Podczas gdy wielcy właściciele ziemscy uzyskują ogromne finansowanie z zachodnich instytucji finansowych, ukraińscy rolnicy – ​​niezbędni do zapewnienia krajowych dostaw żywności – nie otrzymują praktycznie żadnego wsparcia. Przy istniejącym rynku gruntów, w warunkach dużego napięcia gospodarczego i wojny, ta różnica w traktowaniu doprowadzi do większej konsolidacji gruntów przez duże przedsiębiorstwa rolne.

Raport budzi również alarm, że paraliżujące zadłużenie Ukrainy jest wykorzystywane przez instytucje finansowe jako dźwignia do napędzania powojennej odbudowy w kierunku dalszych reform prywatyzacyjnych i liberalizacyjnych w kilku sektorach, w tym w rolnictwie.