Wyburzanie mieszkań zabronione jest bez nakazu sądowego i uprzedniego wypłacenia odszkodowania właścicielowi

Zdjęcie: Szuchrat Łatipow/Gazeta.uz

Prezydent Uzbekistanu, Szawkat Mirzijojew, 29 sierpnia podpisał poprawki do aktów prawnych, aby dostosować je do zaktualizowanej Konstytucji w zakresie ochrony praw własności prywatnej. Dokument wprowadza zmiany i uzupełnienia do Kodeksu Mieszkaniowego, Kodeksu Urbanistycznego oraz ustawy „O procedurach wywłaszczenia działek na potrzeby publiczne z odszkodowaniem”. W Kodeksie Mieszkaniowym zapisano, że „nikt nie może być pozbawiony swojego mieszkania inaczej niż na podstawie decyzji sądu i zgodnie z prawem”. „W przypadkach i trybie określonym prawem, właścicielowi pozbawionemu mieszkania zapewnia się uprzednią i równoważną rekompensatę wartości mieszkania oraz poniesionych strat” – zaznaczono w zaktualizowanym dokumencie. Te normy są już odzwierciedlone w artykule 47 Konstytucji, której nowa wersja została przyjęta w ubiegłym roku.

W Kodeksie Mieszkaniowym określono również, że zmiana wyglądu, przebudowa lub wyburzenie mieszkania musi być realizowane zgodnie z przepisami prawa budowlanego. Wcześniej wskazywano, że te działania mogą być podejmowane na podstawie odpowiedniego zezwolenia władz. Do Kodeksu Urbanistycznego wprowadzono nową normę zakazującą opracowywania, zatwierdzania i realizacji dokumentów planistycznych dotyczących projektowania i budowy budynków i obiektów na terenach zagrożonych osuwiskami i lawinami.

W wyniku zmian klimatycznych z roku na rok nasilają się niebezpieczne procesy hydrometeorologiczne i geologiczne, prowadzące do lawin, osuwisk i powodzi, co wymaga zaostrzenia wymogów urbanistycznych – zaznaczono podczas posiedzenia Senatu 18 maja. W maju 1991 roku w wyniku osuwiska w wiosce Dzigaristan w rejonie Angren w wilajecie taszkenckim część wioski została zasypana warstwą ziemi o grubości do 20 metrów, zginęło 56 osób. W kwietniu 2022 roku, w wyniku osuwiska w rejonie Pap w wilajecie namangańskim, które zeszło na stołówkę „Kawsar”, zbudowaną na 225. kilometrze przełęczy „Kamczik” na trasie „Osz A-373 M-39 Gulistan - Buka - Angren - Kokand - Andiżan”, zginęły dwie osoby. W tym samym miesiącu w gminie Egizbulok w dystrykcie fariskim w wilajecie dżizaskim lawina błotna zabiła 5 mieszkańców, raniła 6 osób i uszkodziła 22 domy znajdujące się na jej drodze (w wyniku tego zdarzenia 9 domów otrzymało dokumenty katastralne).

Specjalny sprawozdawca ONZ ds. prawa do odpowiedniego mieszkania, Balakrishnan Rajagopal, po wizycie w Uzbekistanie zauważył, że w kraju realizowane są bezprecedensowe projekty modernizacji miast, podczas których czasami wyburzane są całe dzielnice. Jednak najczęściej dzieje się to bez wystarczającego oparcia prawnego w dziedzinie planowania miejskiego.