Fałsz: To może być początek – Wojna w Ukrainie

Rosyjskie media państwowe twierdzą, że „norweski najemnik" zginął w rosyjskim ataku w okopie na Ukrainie i powołują się na wideo jako dokumentację. To inscenizacja, twierdzi Faktisk Verifiserbar. Zdjęcie: Zrzut ekranu  

W środę kilka rosyjskich mediów państwowych twierdziło, że „norweski najemnik" został zabity w Ukrainie. Odnosiły się one do wideo rzekomo pokazującego atak na ukraińskie okopy w nieokreślonym miejscu. Pod koniec filmu widać dwóch mężczyzn leżących nieruchomo na ziemi. Rosyjskie media twierdzą, że jeden z nich był norweskim zagranicznym bojownikiem. Na filmie widać mundur z norweską flagą. 

Jednak wideo jest zainscenizowane, twierdzi Faktisk Verifiserbar.  

Dagbladet skontaktował się również z kilkoma osobami wywodzącymi się ze służb obronnych i wywiadowczych, które twierdzą, że wideo wyraźnie wskazuje na to, że zostało zmanipulowane i zainscenizowane. 

Sekretarz generalny NATO Jens Stoltenberg prosi kraje o ponowne rozważenie ograniczeń w dostawach na Ukrainę. Wideo: AP  

- W interesie Rosji 

Tom Røseth, starszy wykładowca wywiadu na Norweskim Uniwersytecie Obrony (FHS), mówi, że nie można wykluczyć, że obywatel norweski faktycznie został zabity w Ukrainie, ale w takim przypadku jest mało prawdopodobne, aby stało się to tak, jak ukazuje wideo. - „Kiedy nie udaje się uzasadnić głównego twierdzenia, istnieją wszelkie powody, by kwestionować resztę informacji. W interesie Rosji jest promowanie, że jest w stanie wojny z całym NATO, a pod tym względem Norwegia jest istotna jako kraj członkowski", mówi Røseth, który kieruje programem FHS dotyczącym Ukrainy, dla Dagbladet. 

Røseth jest wspierany przez Eskila Grøndahla Sivertsena, specjalnego doradcę w Norwegian Defence Research Establishment (FFI), którego badania obejmują wojnę kognitywną i operacje wywierania wpływu. 

- Kluczową częścią narracji Władimira Putina jest to, że wojna Rosji w Ukrainie jest w rzeczywistości wojną z Zachodem. Pod tym względem takie filmy będą tego dowodem, zarówno dla odbiorców krajowych, jak i w celu wywołania wątpliwości w niektórych kręgach na Zachodzie. „Podstawowym podejściem w propagandzie jest konstruowanie dowodów na to, że narracje propagandowe są prawdziwe"- mówi Sivertsen. 

Ukraina: 13 maja siły ukraińskie wytrzymały sześciogodzinny rosyjski atak we wsi Klisziwka w Doniecku. Reporter: Edward Stenlund. Wideo: Media społecznościowe / Ukraińska piąta samodzielna brygada szturmowa. 

Oto, co ujawnia wideo 

Faktisk Verifiserbar i eksperci, z którymi rozmawiał Dagbladet, podkreślają, niezależnie od siebie, wiele z tych samych rzeczy, które pokazują, że wideo nie dokumentuje tego, co rzekomo ma prezentować. 

Najbardziej oczywiste z nich to: 

•  Bunkier, w którym obaj mężczyźni leżą nieruchomo, wydaje się nienaruszony nawet po rzekomej eksplozji granatu ręcznego. 
•  Dym i pył powstałe w wyniku eksplozji zanikają niezwykle szybko po wybuchu. 
•  Drugi, prawdopodobnie rosyjski żołnierz widoczny na filmie, najwyraźniej nie ma na sobie sprzętu bojowego i niesie broń w jednej ręce wkrótce po  szturmie do bunkra.  

- „Ogólnie rzecz biorąc, działania wojenne wyglądają na bardzo zainscenizowane. Chodzi o to, jak żołnierze się poruszają, strzelają, szukają i nie szukają osłony oraz jak wchodzą do bunkra. Powinien być również pełen kurzu i zniszczeń materialnych, ale wygląda na nietknięty"- mówi Røseth z FHS.  Actually Verifiable powołuje się również na kilka przyczyn technicznych, w tym edycję wideo.  

Przeciwko Stoltenbergowi: Władimir Putin insynuuje, że szef NATO Jens Stoltenberg cierpi na demencję po dyskusji na temat użycia zachodniej broni przeciwko celom w Rosji. Wideo: AP / TASS. Reporter: Vegard Krüger / Dagbladet TV. 

To może być cel 

Dlaczego Norwegia jest teraz wyróżniana w zainscenizowanym wideo, może być związane z kilkoma niedawnymi decyzjami Norwegii, mówi Røseth z FHS. Wprowadziła niedawno ograniczenia wjazdu dla jeszcze większej liczby obywateli Rosji. 

- „Próba wpłynięcia na opinię publiczną w Norwegii i ogólnie w Skandynawii jest interesująca dla Rosji. Prawdopodobnie jest to skierowane głównie do odbiorców krajowych, ale może również sprawić, że część opinii publicznej na Zachodzie pomyśli: «Wow, to nie jest dobre» . Próbuje również poddać w wątpliwość rolę norweskich władz w wojnie”- mówi Røseth. Widzi on również wideo w kontekście oświadczeń Rosji, że Skandynawia znajduje się pod nadchodzącym wpływem amerykańskim. - Może to wskazywać, że Rosjanie sami planują próbować wpływać na Skandynawię. „Skandynawia jest interesująca, ponieważ kraje te są członkami UE, z wyjątkiem Norwegii, i NATO. Razem są ważne dla północnej flanki NATO"- mówi Røseth. 

Przeciwko Norwegii: Rosja zapowiada odwet na Norwegii w wyniku nowych norweskich przepisów. Wideo: NTB / Ministerstwo Spraw Zagranicznych Rosji. Reporter: Vegard Krüger / Dagbladet TV. 

- Typowy wzór 

O ile udało się ustalić Dagbladet, wideo zostało po raz pierwszy opublikowane w środę wieczorem czasu rosyjskiego na kanale Telegram należącym do rosyjskich mediów państwowych. Następnie został opublikowany przez inne rosyjskie media państwowe i rozpowszechniony przez rosyjskich blogerów wojennych. Od czwartku zaczął się on również rozprzestrzeniać w anglojęzycznych grupach Telegramu, a także został opublikowany na kilku kanałach YouTube. Niektóre z grup i kanałów są stosunkowo dobrze znane z udostępniania informacji o wojnie na Ukrainie, inne są najwyraźniej nowo utworzone, a jeszcze inne regularnie udostępniają materiały wspierające Rosję. Jest to zgodne z tym, co badacz FFI Sivertsen opisuje jako „typowy wzorzec rozpowszechniania" informacji z Rosji, które mają na celu wywarcie wpływu.  

- „Często zaczyna się na Telegramie, często w interakcji z mediami państwowymi i rosyjskimi stronami proxy. Pochodzenie jest często ukryte, a gdy już pojawi się w rosyjskim ekosystemie, pojawia się w innych językach w pozornie prawdziwych, ale fałszywych gazetach internetowych"- mówi Sivertsen. 

Jest jeszcze zbyt wcześnie, by stwierdzić, czy tak jest teraz. 

- „Wczesne wykrywanie i świadomość sytuacyjna w środowisku informacyjnym są ważne. Jeśli Norwegia miałaby stać się pionkiem lub celem ukierunkowanej operacji wywierania wpływu, konieczne jest wczesne reagowanie, aby zminimalizować jej skutki"- mówi.