Sezon winogron stołowych w Mołdawii: wyniki i perspektywy

Zdjęcie: https://east-fruit.com/plodoovoshchnoy-rynok/obzory-rynka/sezon-stolovogo-vinograda-v-moldove-itogi-i-perspektivy/

Uprawa. Specjaliści stowarzyszeń winiarskich Mołdawii zauważają, że większość okresu wegetacyjnego winogron odbywała się w raczej sprzyjających warunkach pogodowych.

Oczywiście sektor winorośli stołowej, podobnie jak całe sadownictwo kraju, odczuł negatywny wpływ suszy, ale nie była to sytuacja krytyczna. Ponadto w sierpniu w niektórych regionach uprawy winorośli na południu Mołdawii wystąpiły ulewne deszcze, co nie miało miejsca już od wielu lat. Uzupełnienie zapasów wilgoci w glebie w tym okresie miało dobry wpływ na wielkość zbiorów.

Jakość tegorocznych winogron jest niejednorodna (jest tak zazwyczaj). Na nienawadnianych plantacjach z powodu suszy ucierpiała wielkość kiści i jagód. W niektórych winnicach ze względu na opady deszczu lub oszczędności rolnicy przegapili moment rozwoju chorób (jednak problem ten nie urósł do poziomu krytycznego i nie rozprzestrzenił się na całość upraw). Jednocześnie w winnicach typu Pergola (ich powierzchnia przekracza już 400 ha) w tym roku zebrano wysokiej jakości duży urodzaj.

Na co należy zwrócić uwagę? Dlatego, że większość produkcji winogron stołowych skoncentrowana jest w małych gospodarstwach, zwykle zajmujących się plantacjami o powierzchni mniejszej niż 5 hektarów, nie jest możliwe tak dokładne określenie wielkości produkcji towarowej winogron stołowych w kraju.

Według szacunków ekspertów, w 2023 roku plon odmian winogron stołowych wyniósł 100–110 tys. ton, czyli niemal tyle samo, co w roku ubiegłym. W 2021 r. w Mołdawii zebrano około 85 tys. ton winogron, w 2020 r. – 70 tys. ton, w 2019 r. – 112 tys. ton, w 2018 r. – 126 tys. ton (maksymalna liczba w okresie pięciu lat).

Przetwórstwo. Co ciekawe, w poprzednich dwóch sezonach zakup odmian winogron stołowych był istotnym czynnikiem wspierającym stabilność (przynajmniej psychologiczną) w segmencie uprawy winorośli stołowej. Winiarnie, według szacunków ekspertów, skupowały łącznie 8–10 tys. ton winogron odmian stołowych rocznie, w niektórych przypadkach – po dość wysokich cenach, do 5–7 lei/kg, średnio – około 4 lei/kg.

Jednak już na początku 2023 roku szefowie większości firm winiarskich poinformowali winnice, że w nowym sezonie ze względu na duże niezrealizowane zapasy wina określonej kategorii nie będą przyjmowane winogrona stołowe na przetwórstwo lub zakup zostanie przeprowadzony po minimalnych cenach i tylko niewielkiej ilości tego surowca od firm partnerskich. Wiadomość ta odegrała pewną pozytywną rolę – przynajmniej niektórzy producenci winogron stołowych dostosowali się do pracy tylko na „świeżym rynku”, więc starali się uprawiać wysokiej jakości winogrona.

Eksport. Według informacji stowarzyszeń sadowników opartych na danych służby celnej Republiki Mołdawii, od początku bieżącego sezonu sprzedaży (czyli od sierpnia) do października 2023 r. włącznie kraj ten wyeksportował 30,5 tys. ton winogron stołowych, w tym w październiku 21,7 tys. ton. Dla porównania: w ciągu analogicznego okresu 2022 r. – 22 tys. ton, w tym w październiku 13,6 tys. ton.

Latem 2023 roku największymi odbiorcami mołdawskich winogron były Ukraina i Rumunia – odpowiednio 819 ton i 765 ton. W okresie wrzesień-październik największą ilość winogron Mołdawia eksportowała na rynek rosyjski, kazachski i białoruski – odpowiednio 8,9 tys. ton, 1,1 tys. ton i 1 tys. ton, a także do Rumunii – 6,9 tys. ton, Polski – 2,2 tys. ton, Łotwy – 825 ton. Stosunek udziału eksportu tego produktu do WNP i UE oraz innych rynków europejskich w bieżącym roku gospodarczym na razie wynosi około 50/50.

Wcześniej analitycy EastFruit zauważyli, że aktywny eksport mołdawskich winogron (bezpośrednio z plantacji, z pominięciem magazynów owoców) w pierwszej połowie jesieni był spowodowany, po pierwsze, wysokim popytem ze strony zagranicznych nabywców; po drugie – niską trwałością produktów z nienawadnianych plantacji, które odczuły silny wpływ suszy. W listopadzie zewnętrzne dostawy winogron, głównie późnej odmiany „Mołdawia”, realizowane są wyłącznie z magazynów, gdzie pochodziły głównie z nawadnianych i zaawansowanych winnic. Jednak, wbrew oczekiwaniom, tempo eksportu winogron, jeśli spadło, to nieznaczne.

Całkiem możliwe, że pod wpływem odpowiednio wysokich cen skupu winogron na eksport, w okresie listopad-grudzień 2023 roku Mołdawia wyśle na rynki zagraniczne więcej winogron niż w tym samym okresie ubiegłego roku (około 26 tys. ton).

Jednocześnie, zdaniem operatorów rynku, do sprzedania w okresie zimowo-wiosennym 2024 roku w magazynach pozostanie 10–15 tys. ton tegorocznych winogron. W okresie styczeń-kwiecień 2023 r. Mołdawia eksportowała 12 tys. ton, w tym samym okresie 2022 r. – 24 tys. ton, w 2021 r. – 20 tys. ton winogron z zeszłorocznych zbiorów.

W 2022 r. Mołdawia wywiozła prawie 74 tys. ton winogron stołowych, w 2021 r. – 67 tys. ton. W roku gospodarczym (sierpień-kwiecień) 2022/23 eksport wyniósł 61 tys. ton, w roku 2021/22 – 72 tys. ton.

Rynek wewnętrzny. Własny rynek winogron stołowych w Mołdawii jest tematem mocno zmitologizowanym. Z jednej strony istnieje stereotyp bardzo wysokiej konsumpcji tego produktu przez ludność kraju. Z drugiej strony niektórzy eksperci twierdzą, że w „szczycie sezonu”, kiedy spożycie winogron stołowych jest maksymalne, na rynku hurtowym i detalicznym Kiszyniowa dziennie sprzedaje się tylko 10–15 ton tego produktu. W efekcie można przyjąć, że spożycie odmian stołowych winogron na krajowym rynku świeżych produktów Mołdawii nie przekracza 15–20 tys. ton rocznie.

Wnioski

1. Sektor owoców mołdawskiego sadownictwa ze względu na liczne okoliczności – polityczno-ekonomiczne, logistyczne, klimatyczne, społeczne itd. – przechodzi gruntowne i dość szybkie przekształcenie.

2. Przy tym największy segment, jabłek, kurczy się – biorąc pod uwagę areał i wielkość produkcji. Proces ten może ulec spowolnieniu w najbliższej perspektywie, ale jest mało prawdopodobne, aby całkowicie się zatrzymał. Wraz z dywersyfikacją rynków zbytu (przekierowanie przepływu towarów eksportowych z WNP na inne regiony świata) tonaż zewnętrznych dostaw jabłek będzie się zmniejszał, ale ich cena wzrośnie. Rolnicy będą również starali się maksymalnie wykorzystać dostępność mniej lub bardziej rozwiniętej infrastruktury po zbiorach, a w szczególności znacznych możliwości przechowywania produktów. W związku z tym, okresy najbardziej aktywnej sprzedaży eksportowej przesuną się jeszcze bardziej – na drugą połowę lub ewentualnie ostatni kwartał roku gospodarczego. A co najważniejsze: segment jabłek będzie coraz bardziej „dryfować” z rynku świeżych owoców do segmentu przetwórstwa.

3. Segment śliwek z pozycji przeciętniaka, który nie wyróżnia się niczym szczególnym, dość szybko przenosi się na pierwszy plan. Niewykluczone, że jeśli nie finansowo, to z punktu widzenia fizycznych wielkości zewnętrznych dostaw, w krótkim czasie „śliwka stanie na równi z jabłkiem”. Warto zauważyć, że dywersyfikacji eksportu mołdawskich śliwek nie towarzyszy zmniejszenie całkowitej wielkości dostaw. Dodatkową stabilność segmentowi śliwkowemu zapewnia zróżnicowane przetwórstwo. Podczas gdy jabłko jest przetwarzane tylko na koncentrat i chipsy (niewielka ilość), to śliwka jest wykorzystywana do produkcji przecieru, kompotów, całych i krojonych suszonych owoców, likierów i napojów spirytusowych, a także do zamrożenia. Ceny za śliwki przemysłowe w zależności od ich przeznaczenia również ulegają znacznym wahaniom, co pobudza rolników do szukania różnych opcji i ogólnej poprawy jakości produktów.

4. Segment winogron na razie (przynajmniej w bieżącym roku) cieszy się niską konkurencją na rynku WNP (uprawiające winogrona kraje Azji Środkowej bardzo ucierpiały z powodu wiosennych przymrozków i zebrały tam niewielkie plony). W 2023 roku z uwagi na przymrozki / powodzie / susze w wielu europejskich krajach zebrano również stosunkowo niewiele winogron, co tłumaczy duże zapotrzebowanie na mołdawskie winogrona stołowe, nawet odmian pestkowych. Jednak nie zawsze tak będzie. W przyszłości mołdawscy winiarze powinni bardziej aktywnie zająć się przeprofilowaniem asortymentu (przejściem na odmiany bezpestkowe) i systemowo poprawiać jakość produktów.